İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimleri

İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimin Amacı Nedir?

İşyerlerinde sağlıklı ve güvenli bir ortamı temin etmek, iş kazalarını ve meslek hastalıklarını azaltmak, çalışanları yasal hak ve sorumlulukları konusunda bilgilendirmek, onların karşı karşıya bulundukları mesleki riskler ile bu risklere karşı alınması gerekli tedbirleri öğretmek ve İş Sağlığı ve Güvenliği bilinci oluşturarak uygun davranış kazandırmaktır.




İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi Zorunlu mudur?

30.06.2013 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 28339 sayılı ve 6331 Kanun numaralı “İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu” 17. maddesi ve 15.05.2013 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 28648 sayılı “Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik” hükümleri kapsamında tüm özel sektör çalışanlarına zorunludur. Yardımcılar Ortak Sağlık Güvenlik Birimi tarafından verilen İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimleri, sürekli iyileştirme prensiplerini esas alacak şekilde planlanmakta ve tüm eğitimlerimiz yasal gereklilikler ışığında tamamlanmaktadır.

İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinde İşverenin Yükümlülükleri Nelerdir?

İşveren, çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği eğitimleri ile ilgili;

• Programların hazırlanması ve uygulanmasını,
• Eğitimler için uygun yer, araç ve gereçlerin temin edilmesini,
• Çalışanların bu programlara katılmasını,
• Program sonunda katılanlar için katılım belgesi düzenlenmesini sağlar.
• İşveren, geçici iş ilişkisi kurulan diğer işverene Kanunun 16 ncı maddesinin birinci fıkrasındaki hususlar ile ilgili bilgi verir; geçici iş ilişkisi kurulan işveren bu konular hakkında çalışanlarına gerekli eğitimin verilmesini sağlar.
• 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununun 2’nci maddesinin yedinci fıkrasında belirtilen asıl işveren-alt işveren ilişkisi kurulan işyerlerinde, alt işverenin çalışanlarının eğitimlerinden, asıl işveren alt işverenle birlikte sorumludur.
• İşveren, tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde; yapılacak işlerde karşılaşılacak sağlık ve güvenlik riskleri ile ilgili yeterli bilgi ve talimatları içeren eğitimin alındığına dair belge olmaksızın, başka işyerlerinden çalışmak üzere gelen çalışanları işe başlatamaz.
• İşveren, çalışan fiilen çalışmaya başlamadan önce, çalışanın yapacağı iş ve işyerine özgü riskler ile korunma tedbirlerini içeren konularda öncelikli olarak eğitilmesini sağlar.
• Çalışma yeri veya iş değişikliği, iş ekipmanının değişmesi, yeni teknoloji uygulanması gibi durumlar nedeniyle ortaya çıkacak risklerle ilgili eğitimler ayrıca verilir.
• İş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin maliyeti çalışanlara yansıtılamaz. Eğitimlerde geçen süre çalışma süresinden sayılır.

İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimleri Hangi Periyotlar İle Yapılır?

-   Çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde yılda en az bir defa. o Tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde iki yılda en az bir defa. o Az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde üç yılda en az bir defa.

• İş kazası geçiren veya meslek hastalığına yakalanan çalışana işe dönüşünde çalışmaya başlamadan önce, kazanın veya meslek hastalığının sebepleri, korunma yolları ve güvenli çalışma yöntemleri ile ilgili ilave eğitim verilir.
• Herhangi bir sebeple altı aydan fazla süreyle işten uzak kalanlara, tekrar işe başlatılmadan önce bilgi yenileme eğitimi verilir.
• İşyerinde on beş yaşını bitirmiş ancak on sekiz yaşını doldurmamış genç çalışanlar, yaşlı, engelli, gebe veya emziren çalışanlar gibi özel politika gerektiren grupların özellikleri dikkate alınarak gerekli eğitimler verilir.
• Destek elemanlarına ve çalışan temsilcilerine, görevlendirilecekleri konularla ilgili de eğitim verilir.

İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinde Çalışanların Yükümlülükleri Nelerdir?

• Çalışanlar, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili aldıkları eğitim ve işverenin bu konudaki talimatları doğrultusunda, kendilerinin ve hareketlerinden veya yaptıkları işten etkilenen diğer çalışanların sağlık ve güvenliklerini tehlikeye düşürmemekle yükümlüdür.
• Çalışanların, işveren tarafından verilen eğitim ve talimatlar doğrultusunda yükümlülükleri şunlardır:
  • İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tehlikeli madde, taşıma ekipmanı ve diğer üretim araçlarını kurallara uygun şekilde kullanmak, bunların güvenlik donanımlarını doğru olarak kullanmak, keyfi olarak çıkarmamak ve değiştirmemek.
  • Kendilerine sağlanan kişisel koruyucu donanımı doğru kullanmak ve korumak.
  • İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tesis ve binalarda sağlık ve güvenlik yönünden ciddi ve yakın bir tehlike ile karşılaştıklarında ve koruma tedbirlerinde bir eksiklik gördüklerinde, işverene veya çalışan temsilcisine derhal haber vermek.
  • Teftişe yetkili makam tarafından işyerinde tespit edilen noksanlık ve mevzuata aykırılıkların giderilmesi konusunda, işveren ve çalışan temsilcisi ile iş birliği yapmak.
  • Kendi görev alanında, iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için işveren ve çalışan temsilcisi ile iş birliği yapmak.

Eğitim Programları Nasıl Hazırlanır?

• İşveren, yıl içinde düzenlenecek eğitim faaliyetlerini gösteren yıllık eğitim programının hazırlanmasını sağlar ve onaylar.
• Eğitim programlarının hazırlanmasında çalışanların veya temsilcilerinin görüşleri alınır.
• İşe yeni alımlarda veya değişen şartlara göre yeni risklerin ortaya çıkması durumunda yıllık eğitim programlarına ilave yapılır.
• İlgili mevzuatın değişmesi veya çalışma şartlarına bağlı olarak yeni risklerin ortaya çıkması halinde yıllık eğitim programına bağlı kalmaksızın çalışanların uygun eğitim almaları sağlanır.
• Yıllık eğitim programında, verilecek eğitimlerin konusu, hangi tarihlerde düzenleneceği, eğitimin süresi, eğitime kimlerin katılacağı, eğitimin hedefi ve amacı hususlarına yer verilir.

İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinde süreleri Nasıl Belirlenir?

Çalışanlara verilecek eğitimler, çalışanların işe girişlerinde ve işin devamı süresince belirlenen periyotlar içinde;

-   Az tehlikeli işyerleri için en az sekiz saat, o Tehlikeli işyerleri için en az on iki saat, o Çok tehlikeli işyerleri için en az on altı saat olarak her çalışan için düzenlenir.

• Eğitim sürelerinin bütün olarak değerlendirilmesi esas olmakla birlikte dört saat ve katları şeklinde işyerindeki vardiya ve benzeri iş programları da dikkate alınarak farklı zaman dilimlerinde de değerlendirilebilir.

Eğitimin Temel Prensipleri Nelerdir?

• Eğitimin verimli olması için, eğitime katılacakların ihtiyacı olan konuların seçilmesine özen gösterilir. Eğitim, çalışanların kolayca anlayabileceği şekilde teorik ve uygulamalı olarak düzenlenir.
• Eğitimler çalışanlara bireysel ya da gruplar halinde uygulanabilir.
• Çalışanların, İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda sahip olması gereken bilgi, beceri, davranış ve tutumlarının ayrı ayrı ve ölçülebilir bir biçimde ortaya konması esastır.
• Eğitim öncesinde ön değerlendirme sınavı yapılarak, çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda eğitim öncesi seviyesi belirlenir.
• İş sağlığı ve güvenliği eğitimleri; çalışanlarda İş Sağlığı ve Güvenliğine yönelik davranış değişikliği sağlamayı ve eğitimlerde aktarılan bilgilerin öneminin çalışanlarca kavranmasını amaçlar.
• Verilen eğitimin sonunda ölçme ve değerlendirme yapılır. Değerlendirme sonuçlarına göre eğitimin etkin olup olmadığı belirlenerek ihtiyaç duyulması halinde, eğitim programında veya eğiticilerde değişiklik yapılır veya eğitim tekrarlanır.
• Çalışanlara işe başlamadan önce verilecek İş Sağlığı ve Güvenliği eğitimleri hariç olmak üzere, Ek-1’de birinci bölümde belirtilen genel konular işverence gerekli ve yeterli sistemin kurulması halinde uzaktan eğitim şeklinde verilebilir.

İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitiminleri Kimler Tarafından Verilir?

• İşyerinde görevli iş güvenliği uzmanları ile işyeri hekimleri tarafından,
• İşçi, işveren ve kamu görevlileri kuruluşları veya bu kuruluşlarca kurulan eğitim vakıfları ve ortaklaşa oluşturdukları eğitim merkezleri, üniversiteler, kamu kurumlarının eğitim birimleri, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile Bakanlıkça yetkilendirilmiş eğitim kurumları ve ortak sağlık ve güvenlik birimleri tarafından, eğiticilerin Ek-1’deki eğitim programında yer alan konulara göre uzmanlık alanları dikkate alınarak belirlenmesi kaydıyla verilir.

Eğitim Verilecek Mekânın Nitelikleri Nelerdir?

• Eğitimler, uygulamaların da yapılmasına imkân verecek uygun ve yeterli bir mekânda yapılır.
• Eğitim mekânlarında, uygun termal konfor şartları ve yeterli aydınlatma sağlanır.
• Eğitimde kullanılacak araç ve gereçlerin, günün teknolojisine uygun olması sağlanır.

Eğitimler Nasıl Belgelendirilir?

• Düzenlenen eğitimler belgelendirilir ve bu belgeler çalışanların özlük dosyalarında saklanır. Eğitim sonrası düzenlenecek belgede, eğitime katılan kişinin adı, soyadı, görev unvanı, eğitimin konusu, süresi, eğitimi verenin adı, soyadı, görev unvanı, imzası ve eğitimin tarihi yer alır.
• Eğitimlerin işyeri dışındaki bir kurum tarafından verilmesi durumunda bu kurumun unvanı da düzenlenen sertifikada yer alır.

İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitim Konuları Nelerdir?

Çalışanlara verilecek eğitim, işyerinin faaliyet alanına göre aşağıdaki ve benzeri konulardan seçilir; (Ek-1)

• Genel konular
  • Çalışma mevzuatı ile ilgili bilgiler,
  • Çalışanların yasal hak ve sorumlulukları,
  • İşyeri temizliği ve düzeni,
  • İş kazası ve meslek hastalığından doğan hukuki sonuçlar
• Sağlık konuları
  • Meslek hastalıklarının sebepleri,
  • Hastalıktan korunma prensipleri ve korunma tekniklerinin uygulanması,
  • Biyolojik ve psikososyal risk etmenleri,
  • İlkyardım,
• Teknik konular
  • Kimyasal, fiziksel ve ergonomik risk etmenleri,
  • Elle kaldırma ve taşıma,
  • Parlama, patlama, yangın ve yangından korunma,
  • İş ekipmanlarının güvenli kullanımı,
  • Ekranlı araçlarla çalışma,
  • Elektrik, tehlikeleri, riskleri ve önlemleri,
  • İş kazalarının sebepleri ve korunma prensipleri ile tekniklerinin uygulanması,
  • Güvenlik ve sağlık işaretleri,
  • Kişisel koruyucu donanım kullanımı,
  • İş sağlığı ve güvenliği genel kuralları ve güvenlik kültürü,
  • Tahliye ve kurtarma,